Want zo kun je Maurits Cornelis Escher typeren: de grote creator van optische illusies. Wereldberoemd om zijn onmogelijke perspectieven, veranderende vlakken, oneindige beweging en spiegelende symmetrie. Je weet niet wat je ziet!
Onlangs was Escher zelfs weer volop in het nieuws. En wel als de populairste kunstenaar van 2011. De tentoonstelling Ó Mundo Mágico de Escher (de magische wereld van Escher) trok in Brazilië maar liefst 9.677 mensen per dag! Daarmee is het wereldwijd de best bezochte tentoonstelling van het afgelopen jaar.
Al heel lang heb ik iets met Eschers werk. In eerste instantie zonder me hiervan bewust te zijn. Als 14-jarig meisje mocht ik de muren van mijn nieuwe kamer naar eigen smaak verfraaien. Ik koos – na rijp beraad – voor een ronde spiegel en een grote boekenplankenset. En voor een kunstposter. In wit en grijstinten. Met tekenende handen. Ik vond de teken-beweging ‘heel speciaal’.
Veel later, tijdens een cursus kunstgeschiedenis, kwam ik erachter dat ‘mijn tekenende handen’ en de vissen & vogels op mijn boekenlegger (Lucht en water) door Escher werden gemaakt.
Door de jaren heen ben ik steeds meer gaan houden van het werk van deze meester-bedrieger, een teken-tovenaar. Iets hiervan wil ik met u delen in deze kleine ode aan de grote Escher.
De in Friesland geboren Escher (1898-1972) is een alom befaamd grafisch kunstenaar. Spelend met wiskundige principes groeide hij uit tot een geliefd meester in gezichtsbedrog. Zijn fascinerende kunst wordt al jarenlang mondiaal herkend en gewaardeerd, door miljoenen mensen. En ook gekopieerd en gedrukt, op t-shirts, sokken, stropdassen, behang, horloges, rugzakken, boekenleggers, platenhoezen et cetera.
Escher had een sterke voorkeur voor hoogdruktechnieken. Hij maakte vaak gebruik van houtsnede, houtgravure en lithografie.
In het begin concentreerde hij zich vooral op het ontwikkelen van zijn technische vaardigheden. Later kreeg de techniek een minder centrale plaats. Het werd meer een geliefd middel om daarmee zijn ideeën vorm te geven. En daar genoot hij intens van.
‘Op momenten van groot enthousiasme schijnt het me toe dat er nooit op de wereld, door niemand, zo iets moois en belangrijks gemaakt is’, aldus Escher.
Beroemd zijn bijvoorbeeld de zogenaamde onmogelijke tekeningen, zoals Klimmen en Dalen en Relativiteit. En ook zijn Metamorphose I, II en III, Lucht en Water I en Reptielen.
Minder bekend, maar ook fraai, zijn de meer realistische werken uit zijn Italiaanse tijd. Bijvoorbeeld de litho Castrovalva, waarin Eschers fascinatie voor hoog en laag, dichtbij en veraf te zien is.
Escher speelt in zijn werk met spiegeling, oneindigheid, symmetrie en veranderende vlakken. Op een zo boeiende manier, dat je blijft kijken. Verwonderd en met bewondering. En daarvoor is het niet nodig helemaal naar Brazilië af te reizen. Voor de tentoonstelling komt u dan bovendien ook te laat . U kunt in Nederland namelijk permanent genieten van Eschers
voorstellingen in. Zijn werk wordt getoond in het winterpaleis van koningin Emma in Den Haag.
Tentoonstelling Escher in het Paleis
Hier ziet u bijna alles van zijn grafische kunstenaarshand. ‘Met als hoogtepunt en kroon de 7 meter lange Metamorfose III. Deze enorme houtsnede en zijn bijzondere opstelling laat de kijker de Escher koppeling ervaren van eeuwigheid en oneindigheid waardoor tijd en ruimte verenigd zijn tot een organisch geheel.’ Aldus Escher in het Paleis.
Op de tweede etage van Het Paleis is de interactieve tentoonstelling over Optische Illusie. Bezoekers kunnen Eschers ideeën hier persoonlijk
ervaren. Bijvoorbeeld door zelf met je ogen te puzzelen – want daar gaat het om bij ‘optische illusie’. Door met je lengte te spelen in de magische kamer. En door met Escher te gamen.
U zult van uw bezoek genieten. Dat kan (bijna) niet anders
Aan het eind van deze ode een slotakkoord in stijl: ESHER 2. Een oog- en oorstrelende combinatie van vloeiende Escher-beelden en meeslepende muziek.
Meer informatie over Escher
- M.C. Escher de officiële website
- Digitale biografie Escher
- OVT, VPRO radio, over Escher en zijn Waterval 24/8/2010, 43 minuten
- M.C. Escher een biografie Wim Hazeu Uitgeverij Meulenhoff Oktober 2000
